ที่ดิน ส.ป.ก. เป็นที่ดินของรัฐที่จัดสรรให้แก่เกษตรกรเพื่อใช้ทำการเกษตร ห้ามมิให้ผู้ใดเข้าไปบุกรุกครอบครองหรือใช้ประโยชน์โดยไม่ได้รับอนุญาตจากสำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) หากผู้ใดบุกรุกที่ดิน ส.ป.ก. โดยไม่ได้รับอนุญาต จะมีความผิดตามพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 มาตรา 108 ทวิ วรรคแรก ดังนี้
“ผู้ใดเข้าไปยึดถือครอบครองหรือใช้ประโยชน์โดยไม่ได้รับอนุญาตจากสำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ที่ดินที่สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมได้จัดสรรให้แก่เกษตรกรเพื่อใช้ทำการเกษตรตามพระราชบัญญัตินี้ เว้นแต่ที่ดินแปลงใดที่เกษตรกรไม่ได้ใช้ที่ดินประกอบเกษตรกรรมด้วยตนเองหรือมิได้ใช้ประกอบเกษตรกรรมอย่างใดหรือประกอบเกษตรกรรมเล็ก น้อย หรือประกอบเกษตรกรรมบางส่วนเพียงเป็นการแสดงสิทธิในที่ดิน ให้สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมมีอำนาจจัดซื้อหรือดำเนินการเวนคืนที่ดินนั้นได้ ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 5 ปี หรือปรับไม่เกิน 100,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ”
หากผู้ใดถูกบุกรุกที่ดิน ส.ป.ก. สามารถดำเนินการตามขั้นตอนดังนี้
- แจ้งความร้องทุกข์ต่อพนักงานสอบสวนท้องที่เกิดเหตุ
- แจ้งความร้องทุกข์ต่อพนักงานสอบสวน สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
- ยื่นคำร้องขอคุ้มครองสิทธิ์ต่อศาลปกครอง
ทั้งนี้ ในการแจ้งความร้องทุกข์ ผู้แจ้งความควรเตรียมหลักฐานประกอบคำร้องทุกข์ เช่น เอกสารแสดงสิทธิ์ในที่ดิน ส.ป.ก. หลักฐานการครอบครองที่ดิน เช่น ทะเบียนที่ดิน เอกสารการชำระค่าเช่าที่ดิน เป็นต้น
หากผู้บุกรุกที่ดิน ส.ป.ก. ยอมถอนตัวออกจากที่ดิน ส.ป.ก. เจ้าของที่ดิน ส.ป.ก. สามารถนำหลักฐานการถอนตัวออกจากที่ดิน ส.ป.ก. ไปแจ้งต่อพนักงานสอบสวนหรือพนักงานเจ้าหน้าที่ของ ส.ป.ก. เพื่อดำเนินการตามขั้นตอนต่อไป