ในกรณีภรรยาเสียชีวิต ไม่ได้จดทะเบียนสมรส สามีไม่มีสิทธิได้รับมรดกที่ดินของภรรยา เนื่องจากไม่ได้เป็นทายาทโดยธรรมตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1629 วรรคหนึ่ง ซึ่งกำหนดว่า “ทายาทโดยธรรมได้แก่ บุตร บิดามารดา พี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน พี่น้องร่วมบิดาหรือร่วมมารดาเดียวกัน ปู่ ย่า ตา ยาย”
อย่างไรก็ตาม สามีอาจร้องขอให้ศาลตั้งตนเป็นผู้จัดการมรดกได้ เนื่องจากเป็นผู้มีส่วนได้เสียในทรัพย์สินของภรรยา โดยสามารถยื่นคำร้องต่อศาลที่มีเขตอำนาจพิจารณาคดีเกี่ยวกับมรดกของภรรยา
หากศาลมีคำสั่งตั้งสามีเป็นผู้จัดการมรดก สามีจะมีอำนาจจัดการทรัพย์สินของภรรยาได้ตามคำสั่งศาล เช่น ขายที่ดินเพื่อชำระหนี้สินของภรรยา หรือโอนที่ดินให้บุตรของภรรยา เป็นต้น
ต่อไปนี้เป็นตัวอย่างแนวทางในการร้องขอศาลตั้งตนเป็นผู้จัดการมรดก
- รวบรวมเอกสารต่างๆ ประกอบการยื่นคำร้อง เช่น ใบมรณะบัตรของภรรยา ทะเบียนสมรสของสามีกับภรรยา หลักฐานการครอบครองที่ดินของภรรยา เป็นต้น
- ยื่นคำร้องต่อศาลที่มีเขตอำนาจพิจารณาคดีเกี่ยวกับมรดกของภรรยา
- รอการพิจารณาคำร้องจากศาล
หากศาลมีคำสั่งตั้งสามีเป็นผู้จัดการมรดก สามีจะต้องดำเนินการตามคำสั่งศาลอย่างเคร่งครัด เพื่อประโยชน์ของทายาทของภรรยา